Czy dziecko mówi za mało ? Jak rozpoznać opóźniony rozwój mowy ?

Pochylając się nad tematem nauki i rozwoju mowy, musimy wiedzieć kiedy ten proces się rozpoczyna. Znamy już badania naukowe, które udowadniają, że dzieci uczą się języka swojej mamy już w brzuchu. Maluchy po urodzeniu rozpoznają melodię, intonację, uspokajają się przy znajomych sobie brzmieniach, a na niektóre dźwięki są szczególnie wyczulone. W tym artykule zostanie omówione, w jaki sposób przebiega nauka mowy u dziecka i jak rozpoznać jego opóźniony rozwój. 

Rozwój mowy u dziecka - kiedy się rozpoczyna?

Każdy z nas, kto miał szansę opiekować się choć przez chwilę noworodkiem lub niemowlęciem, mógł zauważyć, że dzieci starają się komunikować ze światem o wiele wcześniej niż wypowiedzą swoje pierwsze słowo. W związku z tym na sam proces rozwoju mowy jako dorośli i rodzice mamy wpływ podczas ciąży. Dziecko reaguje na dźwięki dochodzące z zewnątrz, przyzwyczaja się też do głosu mamy, dlatego już na tym etapie jest czas na czytanie dziecku, mówienie do niego i oczywiście śpiewanie. Dziecko w sposób naturalny przyzwyczaja się do głosu mamy, taty i domowników. Pamiętając o tym podczas ciąży należy z dużą dozą ostrożności podchodzić do hucznych imprez, głośnych koncertów warto zamiast tego skłonić się ku muzyce relaksacyjnej czy klasycznej.

Jak przebiega nauka mowy u dziecka?

Okres melodii

Pierwszy krzyk i głużenie

Pierwszy dźwięk dziecko wydaje na sali porodowej i na jego podstawie można wnioskować, w jakiej dziecko jest kondycji. Kolejny etapy rozwoju mowy małego człowieka, to głużenie "gggghh". Jest to naturalny proces, w którym dziecko trenuje swoje narządy artykulacyjne i przygotowuje się do mówienia. Głużenie pojawia się w 2-4 miesiącu życia.

Gaworzenie

Gaworzenie zaczyna się w okresie ok 5-8 miesiąca, kiedy maluch zaczyna w sposób świadomy powtarzać dźwięki. Z czasem gaworzenie zaczyna przypominać mowę, ponieważ dziecko naśladuje intonację, melodię. Dziecko bawi się głosem i rozwija swój aparat słuchowo-artykulacyjny. Takie procesy rozwoju trwają w pierwszym roku życia dziecka, który w logopedii nazywa się okresem melodii, po którym powinny nastąpić kolejne etapy. 

Okres wyrazu

Czas od 1 do 2 roku życia to okres wyrazu, wtedy zazwyczaj pojawiają się pojedyncze słowa lub tylko fragmenty słów. Dziecko nie potrafi jeszcze wymawiać trudniejszych dla siebie słów, w związku z tym upraszcza je. Nie powinno nas to jednak zwodzić, gdyż ważne jest to byśmy do dziecka mówili w tym okresie poprawnie. Na tym etapie warto szczególną uwagę zwrócić na czytanie dziecku, opowiadanie bajek, wspólne oglądanie książeczek i ilustracji.

Okres zdania

Okres zdania przypada na 2 i 3 rok życia. W tym okresie dziecko próbuje budować swoje wypowiedzi. Oczywiście maluch na tym etapie również ułatwia sobie wymowę wymieniając głoski np. r na l. W tym okresie rozwój należy szczególnie wspierać prawidłowy rozwój mowy. Jak to robić ? Należy czytać, opowiadać, śpiewać, rysować, nazywać, malować, a nawet grać z dzieckiem cierpliwie omawiając wykonywane czynności. Ponadto warto wdrażać zajęcia ruchowe z dzieckiem, można wykorzystywać pomoce i zabawki, gry, książeczki.

Okres swoistej mowy dziecięcej

Etap kolejny przypada na wiek 3 do 7 lat i jest nazywany okresem swoistej mowy dziecięcej. Dziecko w tym okresie komunikuje się za pomocą zdań przyswojonych z otoczenia. Dlatego należy zwracać szczególną uwagę na prawidłową wymowę przy dziecku. Każdego dnia powinniśmy wspólnie z dzieckiem spędzać czas na zabawie, czytaniu, wspólnych posiłkach.

Powyższe etapy zawarte w określonych terminach pozwalają nam określić, że dziecko jest w tak zwanej normie. Oczywiście musimy mieć na uwadze, że dzieci rozwijają się w różnym tempie. W przypadku rozwoju mowy, opóźnienia dotyczące pojawienia się kolejnych etapów, nie powinny trwać dłużej niż 6 miesięcy. Ewentualne opóźnienia rozwoju mowy mogą być spowodowane różnymi czynnikami.

Przytoczone powyżej etapy mogą pomóc określić na jakim etapie znajduje się nasze dziecko. Oczywiście mogę być pewne odstępstwa czasowe, jednak wszystko zależy od naszej obserwacji i wiedzy co do oceny poziomy mowy dziecka. W sytuacji wątpliwości nie powinniśmy się wahać skorzystać z rady specjalisty. Pierwszym specjalistą do którego możemy skierować swoje kroki jest logopeda, który pomoże trafnie ocenić poziom rozwoju mowy dziecka.

Opóźniony rozwój mowy u dziecka - dlaczego warto udać się do logopedy?

Logopeda podczas diagnozy odbywającej się podczas jednej lub kilku wizyt obserwuje i bada dziecko, prowadzi wywiad z rodzicami. Uczestniczymy w tym procesie i możemy sami zadawać pytania, szukać fachowej porady bądź wyjaśnienia nurtującej nas kwestii. Jeżeli sytuacja tego wymaga logopeda kieruje dziecko na terapię logopedyczną.

Często taka wizyta może skończyć się na jednym spotkaniu po którym uzyskamy odpowiednie wskazówki i zalecenia co do ćwiczeń z dzieckiem w domu. Jeśli dziecko będzie miało wskazania do korzystania z terapii logopedycznej bardzo istotną kwestią będzie realizacja zaleceń logopedy i systematyczne ćwiczenia w domu.

Jak pomóc dziecku w rozwoju mowy w domowych warunkach? 

Na rynku istnieje szereg gier, pomocy logopedycznych i zabawek edukacyjnych, które możemy wykorzystywać do samodzielnej pracy nad rozwojem  mowy dziecka. Każda wspólna zabawa oparta o wykorzystaniu logopedycznych pomocy może być wsparciem rozwoju  mowy naszego dziecka. Zamiast korzystania z powszechnych urządzeń takich jak telewizor, komputer, smartfon bądź zabawki elektroniczne zwrócimy się w kierunku zabawek drewnianych i innych pomocy dydaktycznych.

Zobacz także:

- Ćwiczenia artykulacyjne - co to?

- Kiedy warto udać się z dzieckiem do logopedy? 10 przykładów

- Jak nauczyć dziecko mówić "r"? 10 porad logopedy