Najczęściej wystepujące wady wymowy wieku przedszkolengo i wczesnoszkolnego

Chyba każdy, kto ma do czynienia z dziećmi, kto przebywa w ich bliższym lub nawet dalszym dalszym, czy spotyka na ulicy lub w sklepie, miał możliwość słyszeć jakiś wycinek z rozmowy. Mowa współczesnych dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym w obecnych czasach rozwiniętych i wszechobecnych multimediów, często bywa zakłócona, nieharmonijna, przez co staje się niezrozumiała. Właśnie nad problemem zrozumiałości wypowiedzi z powodu nieprawidłowej wymowy głosek należy zatrzymać się na dłużej. Zwykle znaczne ograniczenie inwentarza głosek powoduje duże utrudnienie zrozumiałości wypowiedzi. Często nie jesteśmy w stanie rozszyfrować wypowiedzi dziecka. Wystarczy, że w wymowie pojawi się kilka substytutów, elizji czy jakieś deformacje i wówczas sytuacja odebrania komunikatu jest utrudniona. Oczywiście niektóre z wad mają charakter rozwojowy, szczególnie substytuty i wymowa międzyzębowa, lecz należy pamiętać, że nie jest tak w każdym przypadku.

Do najczęściej spotykanych wad wymowy (dyslalia) wieku przedszkolnego i wczesnoszkolnego należą seplenienie, reranie, kappacyzm, gammacyzm, wymowa bezdźwięczna czy nosowanie. Wówczas pomoc logopedy jest nieodzowna, nie warto bagatelizować problemu i czekać, aż sytuacja "sama" się rozwiąże, gdyż utrwalanie się nawyku błędnych realizacji powoduje, że późniejsza terapia staje się bardziej mozolna i dla dziecka i dla logopedy, a o same efekty trudniej...

Mianem seplenienia (sygmatyzmu) określa się nieprawidłową wymowę głosek dentalizowanych, czyli takich, w których w wokalizacji dużą rolę odgrywa odpowiednie ułożenie zębów (a także języka). Właściwe ułożenie siekaczy dolnych i górnych, umożliwia uzyskanie pożądanego dźwięku. Do głosek dentalizowanych należą: [sz, ż, cz, dż, s, z, c, dz] oraz [ś, ź, ć, dź.] Wyróżnia się kilka rodzajów seplenienia: międzyzębowe, boczne, wargowo-zębowe, przyzębowe, czy świszczące. Do najczęstszych zaś przyczyn sygmatyzmu zalicza się np. nieprawidłową budowę anatomiczną narządów mownych, zaburzenie słuchu fizycznego i fonemowego, nieprawidłowe wzorce z otoczenia, nieprawidłowy zgryz oraz niesprawność języka i warg. Seplenienie jest uważane za najbardziej uciążliwą wadę, spowodowaną często błędami rodziców, które polegają na ukształtowaniu u dziecka nieprawidłowego połykania lub nawyku otwartych ust. Może być to związane ze zbyt długim okresem ssania smoczka, palca, nieprawidłowym karmieniem, a także konsekwencjami chronicznych chorób górnych i dolnych dróg oddechowych.

Sklep liger.net.pl poleca Państwu cały szereg ciekawych i skutecznych pomocy logopedycznych, które ułatwiają eliminację wad spowodowanych seplenieniem.

Jedną z takich pozycji jest Odszukaj i nazwij. Są to zabawy - zbiór gier logopedycznych utrwalających wymowę głosek dentalizowanych. Publikacja stanowi materiał pomocny nie tylko w terapii logopedycznej, ale także w usprawnianiu percepcji i pamięci wzrokowej, rehabilitacji widzenia oraz orientacji przestrzennej. Teczka zawiera 3 zestawy gier w postaci plansz do wyszukiwania obrazków przedstawionych na kartonikach. Jeden komplet składa się z podwójnych plansz z kolorowymi ilustracjami oraz ich cieniami, do których należy wyciąć kartoniki z obrazkami. Pomoc w ciekawy i - co ważne - atrakcyjny dla dziecka sposób, skłania dziecko do ćwiczeń, a forma pracy, jaką jest zabawa, nie wywołuje w nim negatywnych skojarzeń.

Kolejną, bardzo powszechną wadą wymowy tego okresu w rozwoju dziecka, jest rotacyzm, czyli wadliwa realizacja głoski [r]. Reranie występuje jako: opuszczanie głoski, zastępowanie głoski [r] innymi (najczęściej [l], [j]), zniekształcanie głoski i wymawianie jej jako [r] francuskie, boczne czy wargowe. Jedną z przyczyn rerania jest niska sprawność ruchowa języka, nieprawidłowości w jego budowie anatomicznej (zbyt duży lub zbyt gruby) lub ankyloglosja (krótkie wędzidło), wzmożone lub osłabione napięcie mięśni języka, bardzo wczesne usiłowanie wymówienia głoski [r] - kiedy język nie usprawnił się jeszcze dostatecznie.

W terapii rotacyzmu (a także sygmatyzmu) polecamy wachlarz pomocy logopedycznych, przydatnych zarówno logopedom, jak i rodzicom do kontynuacji terapii w domu. W tym miejscu szczególnie rekomendujemy pozycję Kostki logopedyczne - głoski syczące, szumiące, głoska r. W proponowanej publikacji znajduje się 40 łatwych do złożenia szablonów kostek wraz z opisem sposobów wykorzystania ich w terapii. Każda z kostek służy ćwiczeniu jednej głoski lub opozycji kilku głosek. Na kostce znajduje się 6 zdjęć, których nazwy zawierają ćwiczony dźwięk. Materiał wyrazowy dobrano tak, aby słowa nie zawierały pozostałych głosek z tego samego szeregu. Każdy logopeda lub rodzic może sam stworzyć zabawę z kostkami, która będzie dostosowana do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka. Wymieniona wyżej pozycja z pewnością uatrakcyjni zajęcia logopedyczne, spowoduje że staną się przyjemnością, nie zaś uciążliwym obowiązkiem. Oprócz walorów logopedycznych, Kostki logopedyczne usprawniają także inne funkcje: koordynacje oko-ręka, motorykę małą, spostrzegawczość i kreatywność.

Skutecznym narzędziem terapeutycznym w niwelowaniu rotacyzmu, jest wibrator logopedyczny. Wibrator Z-vibe, który polecamy Państwa uwadze, przeznaczony jest do wewnętrznego i zewnętrznego masażu logopedycznego, kształcenia sensorycznego oraz rehabilitacji pourazowej w obrębie jamy ustnej. Zestaw zawiera, oprócz wibratora, trzy szpatułki, które można stosować zamiennie, w zależności od potrzeb i uwarunkowań anatomicznych pacjenta. Wibrator Z-vibe polecam, jako wyposażenie gabinetu logopedy, gdyż jest to narzędzie niezbędne w pracy logopedycznej.

Inną powszechnie występującą wadą wymowy u dzieci w przedziale wiekowym 3-7 lat, jest kappacyzm, gammacyzm, tj. nieprawidłowa wymowa głosek tylnojęzykowych [k, g]. Ćwiczenia w terapii kappacyzmu powinny skupiać się na przesunięciu masy języka w głąb jamy ustnej i zanim logopeda przejdzie do ćwiczeń na materiale obrazkowym, musi uzyskać u pacjenta właśnie takie ułożenie języka.

W tym miejscu, do wsparcia terapii kappacyzmu, zalecamy zapoznanie się z bardzo atrakcyjną i funkcjonalna pomocą logopedyczną, jaką jest Kto za ogon łapie myszy?... Czyli logopedyczne zagadki z głoskami k, g, h. Wszystkie dzieci uwielbiają odgadywać zagadki, uruchamia się w nich wówczas naturalny instynkt odkrywcy, a jednocześnie może ulec zaspokojeniu ich dziecięca ciekawość. Zagadki są doskonałą formą zabawy, która jednocześnie uczy i wychowuje.
Wsparciem dla treści i formy zawartych na kartonikach zagadek są ilustracje. Zapraszamy do zabawy z zagadkami podczas żmudnej pracy logopedycznej. Stosowanie w terapii logopedycznych gier, zagadek, wierszyków eliminuje nerwowe napięcie, ożywia pracę, wnosi element zaciekawienia. Zagadki stanowią znakomitą pomoc w utrwalaniu głosek k, g, h. Zagadkami śmiało mogą "bawić się" dzieci wraz z rodzicami, co stanowi doskonałą kontynuację i wsparcie w terapii logopedycznej.

Należy podkreślić w tym miejscu raz jeszcze - nie zostawiajmy dziecka bez wsparcia i opieki logopedycznej! Nie liczmy, że wady wymowy ustąpią samoistnie. Pamiętajmy, że to, jak mówi nasze dziecko, wpływa w zdecydowany sposób na odbiór jego osoby przez otoczenie, a także że mowa idzie w parze z pismem - jest duża "szansa", że dziecko będzie pisało, tak jak słyszy i mówi...