Kiedy kappacyzm powinien niepokoić ? W jakim wieku dziecko powinno poprawnie wymawiać "k" ?

Kappacyzm - charakterystyka ogólna

Kappacyzm to wada wymowy polegająca na zamienianiu głoski k. Kappacyzm inaczej bywa nazywany kekaniem, jest to zaburzenie mowy, polegające na nieprawidłowym realizowaniu głosek zwartych, a więc tylnojęzykowych k oraz ki. Ten rodzaj dyslalii pojawia się najczęściej na etapie rozwoju mowy dziecka, czyli ok. 1-2 roku życia. Specjaliści logopedzi mówią, że dziecko powinno właściwie wymawiać głoskę k w wieku 3 lat. Według literatury głoskę „k” kwalifikujemy jako głoskę: bezdźwięczną, tylnojęzykową, zwarto-wybuchową, twardą. Głoski tylnojęzykowe takie jak "k" i "g" w prawidłowo przebiegającym rozwoju mowy dziecka pojawiają się około drugiego roku życia. Z racji tego, że te głoski należą do wymawianych, jako pierwsze przez dziecko, istnieje ryzyko ich nieprawidłowej realizacji, dlatego też spotykane błędy w artykulacji, mogą być lekceważone przez rodziców i opiekunów.

W momencie realizacji głoski „k” powietrze dostaje się przez usta, a grzbiet języka przesuwa ku tyłowi. Przy jej wymawianiu dochodzi do zwarcia i gwałtownego rozwarcia narządów artykulacyjnych. Głoska „k” jest głoską bezdźwięczną co oznacza, że w momencie jej wymawiania nie drgają wiązadła głosowe oraz głoską twardą -  język nie zmienia położenia na środkowo – językowe.

Bardzo ważne jest, by nie doprowadzić do utrwalenia niewłaściwej artykulacji głoski "k" (podobny problem dotyczy także głoski "g") i odpowiednio wcześniej zwrócić uwagę na problem z niewłaściwą artykulacją. Konsultacja z logopedą, zastosowanie pomocy logopedycznych może przyczynić się do szybkiego i sprawnego wyeliminowania tej wady.

Rodzaje kappacyzmu

• kappacyzm właściwy – zwarcie krtaniowe w rezultacie, którego powstają zbliżone brzmienia do k
• arakappacyzm - głoski k realizowane są jako t, d lub h
• mogikappacyzm - opuszczanie głosek k

Przyczyny powstawania

• Niska sprawność ruchowa języka np. zbyt krótkie wędzidełko językowe, które uniemożliwia językowi swobodne cofnięcie się
• Zła praca tylnej części języka
• Nieprawidłowy tor oddychania
• Uszkodzenie słuchu
• Zaburzenia słuchu fonematycznego
• Nieprawidłowy wzorzec w otoczeniu dziecka

Jak rozpoznać, że dziecko ma kappacyzm

Niewłaściwa wymowa wskazująca na kappacyzm to sytuacja kiedy zamiast kawa dziecko mówi “tawa”, zamiast krowa powie “tlowa”, a kochać zamieni na “tochać”. W praktyce logopedycznej spotyka się, że niektóre dzieci w całości opuszczają głoski "k" i "ki". W rezultacie zamiast kura słyszymy “ura”, natomiast zamiast kaczka wypowiadają “aczka”. Zdarza się, że wymowa głosek jest zbliżona do tej poprawnej i przypomina chrząknięcie. W każdej tego typu sytuacji słyszymy, że dziecko ma zaburzenia mowy. Starsze dzieci z objawami kappacyzmu mogą spotkać się z nieprzyjemnymi reakcjami czy komentarzami ze strony innych osób, zwłaszcza rówieśników. Zjawisko to może się negatywnie odbijać na ich poczuciu pewności siebie i akceptacji w grupie rówieśniczej.

Ćwiczenia - kappacyzm

I. Ćwiczenia przygotowujące do wywołania głoski "k"

• Chuchanie na lusterko
• Koci grzbiet – opieranie czubka języka o dolne zęby i unoszenie go do góry
• Ćwiczenia oddechowe
• Przysysanie drobnych papierków do rurki i przenoszenie ich na planszę,
• Picie gęstych płynów przez długą, cienką słomkę

II. Ćwiczenia warg i języka ułatwiające wymowę głosek "k":

• Gulgot indyka: udajemy płukanie gardła i wydobywany dźwięk przypominający gulgot
• Paszcza krokodyla: mocno otwieramy i zamykamy buzię, podobne ruchy możemy wykonywać rękami.
• Kura z otwartym dziobem: mocno otwieramy usta, lekko odchylamy głowę do tyłu i próbujemy wydobyć głoskę"k"
• Powtarzamy wyrazy rozpoczynające się na głoskę k: kąpiel, koń, koło, kino, kisiel.. i inne
• Wyszukujemy obrazki w których nazwie znajduje się głoska "k"
• Gry logopedyczne
• Nazywamy obrazki z głoską "k"
• Wyszukujemy obrazki z głoską "k"
• Kolorujemy obrazki na wybrany kolor zwierające głoskę "k"
• Kapki - to popularne gry i ćwiczenia logopedyczne z zakresu głoski "k"
• Powtarzamy proste wierszyki i rymowanki w których dominują wyrazy zawierające głoskę "k"

          "Wyszła kura na podwórze,
           Spodobało się tam kurze.
           Na podwórzu dużo kurzu,
           Piórko, trawka i sadzawka,
           Kamyk, kwiatek i dżdżownica,
           Jaka piękna okolica.
           Drapu - drap jedną z łap,
           Jest robaczek to go - cap!
           Drapu - drapu łapką w kurzu,
           Jak tu pięknie na podwórzu."

Kappacyzm kiedy do logopedy ?

Specjalistyczną wiedzą i doświadczeniem w zakresie terapii powinien dysponować logopeda. To skorzystanie z jego diagnozy i pomocy jest najskuteczniejszą metodą leczenia kappacyzmu. Logopeda przeprowadza szczegółową diagnozę, aby zidentyfikować przyczyny tego zaburzenia, a następnie dobiera właściwe do sytuacji ćwiczenia i techniki terapeutyczne. To skorzystanie z jego diagnozy i pomocy jest najskuteczniejszą metodą leczenia kappacyzmu.

Terapia - kappacyzm

Terapia logopedyczna może obejmować zarówno ćwiczenia artykulacyjne, jak i ćwiczenia oddechowe, słuchowe, a także ćwiczenia z zakresu motoryki małej. Jak w przypadku większości zaburzeń logopedycznych, należy współpracować z logopedą wykonując w domu ćwiczenia, zabawy logopedyczne wspierające rozwój mowy. Istotne może być wykorzystanie szeregu pomocy logopedycznych wspierających głoskę "k".

Zachęcamy do zapoznania się z innymi wpisami:

Ćwiczenia artykulacyjne - co to?

Kiedy warto udać się z dzieckiem do logopedy? 10 przykładów

Jak wspomagać rozwój mowy u dzieci przedszkolnych?

Nauka słów z rymowankami!